Różnice między podejrzanym, oskarżonym i obwinionym oraz ich prawa i obowiązki

2024-04-05 Zarzadca Comments Off

Czym różni się podejrzany od oskarżonego?

W postępowaniach karnych pojęcia podejrzanego oraz oskarżonego mają podstawowe znaczenie i odnoszą się do osób na różnych etapach prowadzonej sprawy. Wynikają z tego również ich odmienne prawa oraz obowiązki.

Podejrzanym, zgodnie z art. 71. § 1 k.p.k., jest osoba, której przedstawiono zarzut popełnienia przestępstwa. Może do tego dochodzić w formie pisemnej albo ustnej, tylko wtedy, gdy dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub dochodzenia albo zebrane w toku postępowania wystarczająco uzasadniają podejrzenie, że dana osoba mogła popełnić czyn zabroniony.
Oskarżony z definicji zawartej w art. 71. § 2 k.p.k. to natomiast osoba, przeciw której wniesiono oskarżenie do sądu albo osoba, wobec której prokurator złożył wniosek o skazanie bez przeprowadzania rozprawy bądź o warunkowe umorzenie postępowania.
W przypadku podejrzanego należy jednocześnie pamiętać, że pojęcie to nie jest tożsame z pojęciem osoby podejrzanej. Tą bowiem jest osoba, co do której istnieje uzasadnione przypuszczenie, że dopuściła się czynu zabronionego, ale nie wydano postanowienia o przedstawieniu jej zarzutów ani poinformowania jej o nich (nie przesłuchano jej w charakterze podejrzanego). Osoba podejrzana nie ma zatem praw ani obowiązków podejrzanego i nie jest stroną postępowania.
W polskim prawodawstwie istnieje również pojęcie obwinionego. Dotyczy ono jednak nie postępowań karnych, lecz prowadzonych w sprawach o wykroczenia. Określa się nim osobę, przeciwko której złożono w sądzie wniosek o ukaranie, co stanowi podstawę wszczęcia postępowania (art. 20 § 1, art. 57 § 1 k.p.w.). Upraszczając, w sprawach o wykroczenia obwiniony jest odpowiednikiem oskarżonego.

Prawa i obowiązki podejrzanego oraz oskarżonego

Pojęcia podejrzanego oraz oskarżonego nie są więc tożsame i są one stosowane na różnych etapach prowadzonego postępowania. Jednocześnie wiąże się z nimi szereg praw i obowiązków przysługujących osobom, których dotyczy sprawa. W przypadku podejrzanego może on zażądać podania podstawy stawianych zarzutów, a ponadto ma prawo m.in. do:

Podejrzany ma również szereg obowiązków, jak np. poddanie się oględzinom zewnętrznym ciała, pobraniu odcisków, krwi lub wymazów ze śluzówki policzka, sfotografowaniu, a także badaniom psychiatrycznym i psychologicznym. Jest też zobowiązany do informowania o każdej zmianie miejsca pobytu dłuższej niż 7 dni oraz do stawiania się na każde wezwanie sądu.

Prawa i obowiązki oskarżonego co do zasady w większości pokrywają się z tymi dotyczącymi podejrzanego. Ewentualne różnice wynikają z innych etapów postępowania oraz zmiany statusu strony i mogą obejmować choćby nieograniczony dostęp do akt sprawy, możliwość zadawania pytań osobom przesłuchiwanym czy składanie wniosków, już nie do organów postępowania przygotowawczego, lecz do sądu.

W Kancelarii Adwokackiej MPF Prawo i Podatki w Katowicach zapewniamy profesjonalne, rzetelne wsparcie adwokatów w sprawach karnych oraz dotyczących wykroczeń, niezależnie od aktualnego etapu postępowania.